Oświetlenie na stanowisku pracy: porady na lepszą ergonomię

Mimo bardzo dużego wpływu, jakie oświetlenie na stanowisku pracy ma na zdrowie i wydajność pracowników, ciągle nie jest ono wystarczająco doceniane.

W odniesieniu do ergonomii i projektowania stanowisk produkcyjnych istnieją aspekty, które są bardzo istotne: należą do nich stoły robocze i krzesła z regulacją wysokości, prawidłowa postawa ciała podczas siedzenia, a także systemy dostarczania materiałów i narzędzi, które uwzględniają indywidualny obszar chwytania. W natłoku takich czynników łatwo stracić z oczu znaczenie, jakie ma oświetlenie stanowiska pracy. Nasze bezpłatne badanie pt. „Ergonomia a praca przy produkcji manualnej“ pokazało, że zagadnienie jest skomplikowane. Tylko 55% ankietowanych osób, które dotychczas korzystały już z ergonomicznego systemu stanowisk pracy, przyznało się, że stosują odpowiednie rozwiązania oświetleniowe. Z ankiety wynika poza tym, że wszystkie zapytane osoby (wśród nich były również osoby, które dotychczas jeszcze nie stosowały ergonomicznych rozwiązań) uważają, że oświetlenie jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na ergonomię. Znaczenie i wpływ oświetlenia jest zatem znane, jednak inne rozwiązania ergonomiczne wydają się ważniejsze. W niniejszym artykule przedstawimy zatem podstawowe wskazówki dotyczące ergonomicznego oświetlenia i opowiemy o odpowiednim uwrażliwianiu pracowników na to zagadnienie.

Dlaczego ergonomiczne oświetlenie na stanowisku pracy jest takie ważne?

Światło ma bezpośredni wpływ nie tylko na nasze oczy i naszą zdolność widzenia. Wpływa również na wegetatywny układ nerwowy pracowników, który automatycznie reguluje np. bicie serca, ciśnienie krwi i oddychanie. Oświetlenie światłem najbardziej zbliżonym do światła dziennego pobudza i poprawia koncentrację oraz komfort. Optymalne oświetlenie stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii wykracza znacznie poza odpowiedź na pytanie, czy miejsce pracy jest oświetlone w wystarczającym stopniu. Oświetlenie dostosowane do istniejących warunków musi być odpowiednie dla określonej, indywidualnej sytuacji (o tym powiemy zaraz coś więcej). W przeciwnym razie skutkiem będą trudności z koncentracją, bóle głowy i oznaki zmęczenia. Przeprowadzone w Szwajcarii badania psychologiczne wykazały, że w przypadku światła o wyższej temperaturze barwowej (6500 K = kelwin) wykonanie zadania umysłowego wymagało mniejszych nakładów. Niższa temperatura barwowa (2800 K) natomiast sprawiała, że u osób badanych bardziej obciążony był układ krwionośny.

Poprzez idealne połączenie odpowiedzialności za zdrowie i dobre samopoczucie pracowników z optymalizacją procesów produkcyjnych powstaje prawdziwa sytuacja typu win-win.

Naukowcy doszli poza tym do wniosku, że oświetlenie wpływa bezpośrednio na motywację i wydajność. To znaczy, że ma bezpośredni wpływ na zyski ekonomiczne przedsiębiorstw. Oświetlenie jako czynnik ergonomiczny związany ze stanowiskiem pracy niczym nie różni się od innych: Poprzez idealne połączenie odpowiedzialności za zdrowie i dobre samopoczucie pracowników z optymalizacją procesów produkcyjnych powstaje prawdziwa sytuacja typu win-win.” W tym przypadku ulepszone oświetlenie zwiększa dodatkowo jakość, ponieważ w trakcie pracy znacznie poprawia się percepcja szczegółów i kolorów.

Optymalne oświetlenie stanowiska pracy do montażu ręcznego

Prawidłowe oświetlenie na stanowisku do pracy manualnej wyróżnia się różnymi właściwościami: indywidualnym natężeniem światła, oświetleniem szczegółów, odpowiednią temperaturą barwową, brakiem takich zjawisk jak oślepianie i odblaski. Natężenie światła wyrażane jest za pomocą jednostki fizycznej, tzw. luksów (lx). 1 luks to natężenie światła odpowiadające świecy znajdującej się w odległości 1 m. Do prac związanych z montażem ręcznym zalecane są następujące wartości natężenia światła:

Czynność montażowa nie wymagająca precyzji: 200 lx
Czynność montażowa wymagająca średniej precyzji: 300 lx
Czynność montażowa nie wymagająca precyzji: 500 lx
Czynność montażowa wymagająca bardzo dużej precyzji: 750 lx
Mechanika precyzyjna i mikromechanika: 1000-1500 lx

Specjalne obszary stołu roboczego można precyzyjnie oświetlić za pomocą reflektorów LED z elastyczną regulacją. W środowisku przemysłowym nowoczesna technologia LED stała się standardem. Np. reflektor 6W LED 10° item osiąga w odległości 500 mm natężenie światła wynoszące do 20 000 lx. Światło reflektora można ściemnić przy użyciu przycisku znajdującego się na obudowie, przy czym to ustawienie nie znika po wyłączeniu lampy. Temperatura barwowa wynosi optymalne 4000 K. Tutaj pojawia się zagadnienie, o którym wyżej już wspomnieliśmy. Podczas pracy na montażu ręcznym sprawdza się temperatura barwowa 4000 K, nazywana również „barwą neutralną”, która działa pobudzająco i poprawia zdolność koncentracji. Dodatkowo zapewnia dobry współczynnik oddawania barw i poprawia wrażliwość na kontrast. Oświetlenie o barwie 4000 K leży między białym, ciepłym światłem żarówki (2000-2700 K) a białym światłem dziennym (powyżej 5300 K).

Lampy przemysłowe LED na stanowisku do montażu ręcznego — Bildunterschrift: Modułowa budowa systemu modułowego item pozwala na elastyczne mocowanie lamp i innych komponentów item na stanowisku pracy.

Unikanie oślepiania oraz innych zjawisk, które rozpraszają uwagę podczas pracy

Osoby, które wykonując swoją pracę, muszą patrzeć bezpośrednio w źródło światła lub rozpraszane są w inny sposób, szybko się dekoncentrują. Aby temu zapobiec, należy używać odpowiednich komponentów, a także pamiętać o precyzyjnej regulacji oświetlenia. Wysokiej jakości lampy LED, np. firmy item, wyposażone są w siatkę paraboliczną, osłonę mikropryzmy i regulowane mocowanie. Takie lampy gwarantują równomierne oświetlenie stanowiska pracy bez oślepiania. Zasadniczo światło powinno być ustawione tak, aby nie świeciło bezpośrednio w oczy i jasno oświetlało jedynie blat roboczy. W przeciwnym razie zjawisko oślepiania powoduje, że oczy za każdym razem muszą przystosować się do nowej sytuacji. Skutkiem jest obciążenie, któremu można zapobiec, a które pochłania cenny czas i zwiększa ryzyko wypadków. Oprócz zjawiska oślepiania bezpośredniego należy zapobiegać również oślepianiu pośredniemu, które powodują np. odblaskowe powierzchnie lub przedmioty na stanowisku pracy.

Jednolite światło wysokiej jakości lamp LED znacznie odciąża pracowników.

Wysokiej jakości oświetlenie LED to również skuteczny sposób na zapobieganie zjawisku wielocienia: mowa o kilku cieniach, które się na siebie nakładają. Do zjawiska wielocienia dochodzi np. wówczas, gdy używamy kilku pojedynczych lamp punktowych. Każda dioda świetlna wytwarza wówczas jeden ostry cień, który mocno obciąża wzrok. Zjawisko wielocienia w obszarze dłoni powoduje podczas wykonywania bardzo precyzyjnych prac rozdrażnienie i zwiększa liczbę popełnianych błędów. Jednolite światło pierwszorzędnych lamp LED natomiast znacznie odciąża wzrok pracowników. W odniesieniu do ergonomicznego oświetlenia duże znaczenie ma również światło, które nie miga. Nawet miganie o niskiej częstotliwości, którego nie sposób dostrzec świadomie, powoduje w ludzkim ciele stres. Oznakami tego są bóle głowy, mdłości i skrajne zmęczenie.

Dodatkowe porady dotyczące ergonomii na montażowych stanowiskach pracy

Ta krótka podróż po świecie oświetlenia na stanowiskach pracy, temperatury barwowej, luksów i lamp nie wystarczy Ci i chcesz uzyskać więcej informacji na temat ergonomii? Od samego początku prowadzenia blogu item regularnie publikujemy artykuły z poradami dotyczącymi projektowania ergonomicznych stanowisk pracy. Chociaż skupiamy się głównie na stanowiskach produkcyjnych, wiele naszych zaleceń dotyczy również pracy biurowej. Zaliczają się do nich podstawy ergonomii, specjalne ćwiczenia dla pracowników oraz idealny czas, jaki należy spędzić w pozycji stojącej i siedzącej. Tutaj znajdziesz wybrane artykuły:

Chcesz być na bieżąco z ergonomią? W takim razie mamy coś dla Ciebie: zasubskrybuj bloga item za pomocą pola w prawym górnym rogu!